Atopik Dermatit Nedir? Atopik Cilt Belirtileri ve Tedavisi

Atopik Dermatit Nedir?

Atopik dermatit, çoğunlukla daha geniş cilt problemlerini ifade eden egzama olarak da adlandırılır. Aslında kelime anlamı olarak atopik; alerjik reaksiyonların yol açtığı rahatsızlıkları ifade ederken dermatit kelimesi, cilt koşullarının ifadesi için kullanılır. Atopik dermatit, cilt kuruluğu, iltihaplı ve kaşıntıya neden olan cilt lekeleri ile karakterize olan bir tür cilt rahatsızlığıdır. Atopik cilde sahip olan bireylerde cilt aşırı derecede kuru ve pullu bir görünüme sahiptir.2 Küçük çocuklarda sık görülür, ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Atopik dermatit kronik bir rahatsızlıktır ve alevlenme eğilimindedir. Tahriş edici olabilir ama bulaşıcı değildir. Atopik dermatiti olan kişilerde gıda alerjisi, saman nezlesi ve astım gelişme riski bulunur.⁴ Yaygın olarak dizlerin arkası, dirseklerin kıvrımlı bölgeleri, boynun arka kısmı ve yüz bölgesi etkilenir. Yetişkinlerde ayrıca göz çevresinde de benzer belirtiler görülebilir.²

Çocukluk çağında atopik dermatit gelişen bireylerin ciltleri sağlıklı bireylere kıyasla daha çabuk tahriş olabilir, cilt lekeleri görülebilir. Atopik cilt nedeniyle etkilenen bölgeler diğer kısımlara kıyasla daha açık ya da koyu renge sahip olabilir. Dirsek ve diz gibi kıvrımlı bölgelerde pullanma ve döküntüler gözlenebilir.2 Bu nedenle atopik cilt bakımı yapmak, cildi düzenli olarak nemlendirmek, alevlenme dönemlerini engelleyebilir ve/veya mevcut kaşıntıyı önleyebilir.⁴ Sıklıkla merak edilen “Atopik dermatit nedir?” ve “Yıpranmış cilt nasıl düzelir?” soruları da bu şekilde yanıtlanabilir.

Atopik Dermatit Neden Olur?

Nedeni günümüzde tam olarak anlaşılamasa da güncel araştırmalar atopik dermatit oluşumunda belirli bir proteini kontrol eden; sağlıklı cilt tabakasının korunmasına destek olan genlerde farklılık olduğunu gösterir. Vücutta bu proteinin seviyesi normal aralıkta olmadığında, cilt bariyeri değişebilir. Bunun sonucunda cilt nemi tutamaz ve bağışıklık sistemi yanlış yönlendirilir. Sonuçta bağışıklık sisteminin hatalı hareketi sonucunda atopik cilt olarak bilinen durum ortaya çıkar.³ Farklılaşan cilt bariyerine bağlı olarak bireylerin cildi daha kurudur. Aynı nedene bağlı olarak cilt, su kaybına ve tahriş edici etkenlere karşı daha yatkındır. Tüm bunlar cilt üzerindeki kırmızı renkli kaşıntılı döküntülerin oluşumunda rol oynar.2 Ayrıca ailesinde atopi öyküsü bulunan bireylerde atopik cilt görülme riski daha yüksektir.³ Araştırmalar, bir ya da her iki ebeveyninde atopik dermatit olan veya diğer kardeşlerinde bu rahatsızlığın olduğu çocuklarda rahatsızlığın geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu gösterir.⁵

Atopik dermatit nedenleri arasında bazı tetikleyiciler, yaşam tarzı alışkanlıkları ve çevresel faktörler bulunur. 

• Uzun süren, sıcak su kullanarak yapılan banyolar, 
• Sabun, şampuan, deterjan gibi bakım ve temizlik ürünleri, 
• Ter, 
• Sıcak, soğuk ve/veya kuru hava,
• Yün ve sentetik kumaş türleri, 
• Kir, kum duman gibi fiziksel tahrişe yol açan etkenler,
• Nem, 
• Ev tozu akarları, 
• Evcil hayvan tüyleri, 
• Küf, polen ve toz gibi bazı alerjenler, 
• Yorucu egzersiz yapmak ve stres bunlardan bazılarıdır. 

İnek sütü, yumurta, yer fıstığı, soya veya buğday alerjileri gibi diğer bazı etkenlerin yanı sıra adet döneminden önceki günler, gebelik ve diğer hormonal değişimler de atopik dermatit nedenleri arasında sayılabilir.2,5 

Atopik Cilt Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit belirtileri arasında en yaygın olanı kaşıntıdır. Alevlenmeler sırasında oluşan bu hissin giderilmesi için kişiler genellikle etkilenen bölgeyi kaşır. Kaşıma ise cilt iltihabı oluşumuna neden olabilir ve mevcut belirtilerin daha da kötüleşmesine yol açabilir. Atopik dermatit alevlenmeleri bu nedenle acı veren kaşıma, tahriş ve hatta cilt çatlağı gibi sorunlar arasında döngü oluşturabilir. Kişi ilgili alanı kaşırken rahatlamış hissetse de bu durum daha fazla iltihaba ve pek çok farklı cilt enfeksiyonuna yol açabilir. Atopik cilt belirtileri kişinin yaşına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir:^{1 2}

Bebeklerde Atopik Cilt Belirtileri

Bebeklerde atopik cilt belirtileri genellikle kuru ve pullu cilt görünümü şeklindedir. Kaşıntının engellenebilmesi için eldiven kullanımı önerilebilir. Atopik bebeklerde kafa derisinde ve yanaklarda kızarıklık, döküntü ve cilt yüzeyinde kabarcıklar görülebilir. Kol ve/veya bacaklarının ön kısımlarında kırmızı, kabuklu ve pullu alanlar olabilir. Tüm bu belirtiler nedeniyle bebekler uykuya dalma konusunda güçlük çekebilir. Ayrıca kaşımaya bağlı olarak farklı cilt enfeksiyonları da gelişebilir.^{1 2 3}

Çocuklarda Atopik Cilt Belirtileri

Çocuklarda atopik cilt belirtileri genellikle boyun, yüz ve özellikle göz bölgesinde döküntü varlığı şeklinde kendini gösterir. Dirsek ve diz gibi kıvrımlı bölgelerde döküntüler gözlenebilir. Döküntü bölgesinde pullu cilt lekeleri oluşabilir. Bu lekeler açık ya da koyu renkli olabilir. Atopik dermatit rahatsızlığı olan çocukların cildi aşırı kuru, kalın, kösele benzeri bir yapıda olabilir.^{1 2 3}

Yetişkinlerde Atopik Cilt Belirtileri

Yetişkinlerde atopik dermatit genellikle aşırı derecede kuru ve pullu bir cilt görünümü ile karakterizedir. Orta ya da şiddetli vakaları inceleyen bir araştırmada yetişkinlerin yaklaşık %71’i, kaşıntılarının şiddetini 10 üzerinde 7 olarak derecelendirmiştir. Yetişkinlerde atopik cilt belirtileri çocuklardan farklı olarak, dizlerin arkası, dirsek kıvrımları, boyun arkası ve yüz bölgesinde daha yaygın görülür. Ayrıca göz çevresindeki belirtilerin oluşma sıklığı da çocuklara kıyasla daha yüksektir. Çocukluk çağında atopik dermatit olan yetişkinlerin ciltleri kolayca tahriş olabilir ve cilt lekeleri oluşabilir.^{1 2 3}

Atopik Cilde Ne İyi Gelir?

Atopik dermatitin ortaya çıktığı cilt bölgesi ve şiddetine bağlı olarak bu durumla yaşamak zor olabilir. Atopik cilt ile yaşamak için cilt bakımına özen gösterilmesi önerilebilir. Banyo sırasında kokusuz sabun ya da sabun olmayan temizleyiciler kullanmak, banyo sonrasında cildi yumuşak bir şekilde kurulamak ve ardından nemlendirmek, cildi tahriş etmeye meyilli yün ve sentetik kumaşlardan uzak durmak önerilebilir. Kaşınmayı veya sürtünmeyi önlemeye çalışarak cildin tahriş olması, iltihaplanması ve kaşıntının artması engellenebilir.⁶

Ev içindeki sıcaklığı serin, sabit tutmak ve nem seviyesini dengelemek önemlidir. Aşırı ısınmaya neden olabilen durumlardan kaçmak; alevlenmeleri önlemeye yardımcı olabilir. Eğer kişinin kendisi veya çocuğu kaşıntı ve kaşınma nedeniyle rahat uyuyamıyorsa atopik dermatiti kontrol altına almak için bir  doktorla görüşme yapılması önerilebilir.⁶

Stres yönetimi ve gevşeme tekniklerinin kullanılması, stresin azaltılmasına ve alevlenme olasılığının düşürülmesine yardımcı olabilir^.

Atopik Dermatit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Atopik dermatit için henüz bilinen bir tedavi yöntemi olmasa da kaşıntı ve rahatsızlık hissini azaltmak için bazı tedaviler bulunur. Bu anlamda atopik dermatit tedavisi, stresi ve cilt enfeksiyonuna yol açabilen kaşıntı hissini önlemeye yardımcı olabilir. Bu tür tedaviler arasında evde hazırlanabilen kürler, cilt bakım rutini değişikliği, cilt bakım ürünleri, reçeteli ve reçetesiz satılan bazı ilaçlar bulunur.^{2 7}

Evde atopik cilt tedavisi, cilt bariyerinin güçlendirmesi ile gerçekleştirilebilir. Her gün banyo yapmak ve cildi nemlendirmek önerilebilir. Nemlendirici kremler, banyodan çıktıktan birkaç dakika sonra uygulanmalıdır.^{2 7}

Reçetesiz satılan bazı ağrı kesiciler, rahatsızlık hissini ve mevcut iltihabın yönetilmesine destek olabilir. Krem ve merhem gibi topikal kortikosteroidler, iltihaplanmayı ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Atopik ciltler için özel olarak geliştirilen kremler de kullanılabilir. Antihistaminikler kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilir ve bazı antihistaminikler uykuya dalmayı kolaylaştırabilir.^{2 7}

Atopik dermatit için doktora başvurulduğunda ise hekim, daha güçlü kortikosteroidler reçete edebilir. Doktor ayrıca cildi nemli tutmak ve kaşıntıyı önlemek için ilgili cilt bölgelerine ilaçlı bandaj uygulamaları önerebilir. Atopik dermatitin enfeksiyona yol açtığı durumlarda ise antibiyotik reçete edilebilir.^{2 7}

Atopik Cilt İçin Bakım Önerileri

Atopik dermatit kaşıntılı bir durumdur ve kaşınmak genellikle cilde zarar vererek ve daha fazla egzama oluşumuna neden olabilir. Kronik kaşıntının sonucunda cilt kalınlaşabilir ve kösele gibi bölgeler oluşabilir. Ayrıca, derin kaşınma kanamaya yol açabilir ve cildin enfeksiyon kapma veya yaralanma riskini artırır. Bu nedenle cilti sert bir şekilde kaşımak yerine parmak uçlarıyla ovalanması önerilebilir.⁵

Atopik cildin günde en az iki kez, parfüm ve renklendirici içermeyen nemlendiriciler ile nemlendirilmesi önerilebilir. Ev ve işyeri gibi uzun süre geçirilen ortamlarda hava çok kuruysa ortam nemlendirici cihaz kullanmayı düşünebilirsiniz. Stres ve kaygı seviyesini azaltmak da atopik dermatit alevlenmelerini önlemeye yardımcı olabilir.⁵

Atopik Dermatit Bulaşıcı mıdır?

Atopik dermatit bulaşıcı değildir; bu nedenle kişiden kişiye yayılamaz. Genellikle çocuklukta başlayan yaygın bir durumdur ancak, herkes her yaşta bu rahatsızlığa yakalanabilir. Ailede atopik dermatit, saman nezlesi veya astım öyküsü varsa, atopik dermatit gelişme şansı daha yüksektir.³

Atopik Ciltler Vücudun Hangi Bölümlerinde Yoğun Kuruluk Yaşar?

Atopik dermatit vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir. Ancak ciltte kuruluk genellikle vücudun kıvrımlı olan diz ve dirsek içi, boyun ve göz kapağı gibi bölgelerinde gelişir. Cilt kuruluğunun giderilmesi için cildin nemli tutulması önemlidir.⁵

Atopik Dermatit İçin Krem Seçilirken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kaşıntıyı kontrol etmeye ve cildi onarmaya yardımcı olacak ürünlerin tercih edilmesi önerilebilir. Cildi yatıştırıcı, onarıcı, nemlendirici ve besleyici özelliği olan, kaşıntı giderici özellikte kremler tercih edilebilir. Ayrıca krem içeriğinde renklendirici ve parfüm olmadığından emin olunmalıdır.⁴

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

https://www.webmd.com
https://www.healthline.com
https://www.niams.nih.gov
https://www.mayoclinic.org
https://www.nhs.uk
https://www.niams.nih.gov
https://my.clevelandclinic.org